De familie Bayart is één van de meest invloedrijke families die in belangrijke mate het economisch reilen en zeilen mee bepaalden en een belangrijke bestuurlijke vinger in de pap hadden in de deelgemeenten Passendale en Beselare. Sinds 1753 treffen we de eerste Bayart aan te Passendale en sinds ruim 250 jaar trekken zij een duidelijk spoor door onze gemeente.
1. Pierre-Augustin Bayaert
Hij werd geboren te Langemark op 6 oktober 1726 als zoon van Jacobus Ignatius Glaudius Bayaert en Dorothea Teurloot. Zijn vader was griffier in de gemeente Langemark en Pierre-Augustin leerde hetzelfde beroep als zijn vader. Toen hij in 1753 huwde met de Passendaalse Maria-Joanna Dejonghe, kwam hij te Passendale wonen en werd er griffier. Pierre-Augustin overleed in 1796. Het echtpaar had zeven kinderen waaronder:
2a. Pierre-Augustin Bayart
Hij werd geboren te Passendale op 10 maart 1762 als vijfde kind in de rij van zeven en droeg dezelfde voornaam als zijn vader. Hij huwde in 1803 met de Beselaarse griffierdochter Constantia Josepha Delfortrie en vestigde zich te Beselare. Hij werd er tijdens het Hollands Bewind burgemeester (aanvankelijk meier genoemd) van 1816 tot 1830. Hij was eveneens notaris, van 1810 tot 1836, grondeigenaar en ‘zakenagent’. Het gezin kreeg vier kinderen. Pierre-Augustin overleed te Beselare op 88-jarige leeftijd op 2 november 1850.
2b. Louis-Benoit Bayart
Deze jongere broer (zesde op zeven) van Pierre-Augustin werd geboren te Passendale op 2 februari 1765. Hij werd dokter (‘chirurgijn’) en handelaar en huwde met de Langemarkse Catharina Teresia Castelein op 10 oktober 1790. Hij vestigde zich eveneens te Beselare en het gezin kreeg 10 kinderen. De dokter overleed op 45-jarige leeftijd op 28 augustus 1810. Moeder Catharina verliet Beselare voor Moorslede bij haar schoonzus Jeanne Theresia Bayart. Alleen haar zesde kind, zoon Charles, toen 11 jaar oud, verhuisde niet mee naar Moorslede.
3. Ferdinand-Augustin Bayart
Hij werd als derde kind van Pierre-Augustin en Constantia Delfortrie (2a) geboren te Beselare op 26 april 1807. Ook hij was net als zijn vader notaris te Beselare van 1834 tot 1877. Hij werd liberale burgemeester van Beselare van 1836 tot 1872 en van 1878 tot 1886. Hij werd liberaal provincieraadslid van 1860 tot 1872. Hij overleed ongehuwd te Beselare op 25 maart 1887. Tijdens zijn begrafenis was er nog een rel tussen de parochiepriesters en de liberale achterban.
4. Charles Bayart
Hij werd geboren te Beselare op 30 mei 1799 als zesde kind van Louis-Benoit en Catharina Castelein (2b). Vanaf zijn elfde werd hij (na het overlijden van zijn vader) opgevoed bij zijn nonkel en ‘zakenagent’ Joannes Josephus Bayart te Passendale. Hij huwde er op 8 januari 1833 met de plaatselijke brouwersdochter Amelia-Sophia Verduyn. Hij was vanaf nu de zaakvoerder van de brouwerij “Het Anker” net voorbij het kruispunt Westrozebekestraat – Sterrestraat en woonde in het aanpalende huis. Het gezin kreeg zes kinderen, vier dochters en twee zonen. Charles werd burgemeester van Passendale van 1830 tot 1878. Er was alleen een onderbreking tussen eind 1869 en juli 1872. Hij was ook provincieraadslid voor de katholieken tussen 1870 en 1880. Hij overleed te Passendale op 90-jarige leeftijd op 13 december 1889.
5. Juliaan Isidoor Bayart
Juliaan was de zesde en jongste spruit in het gezin van Charles en Amelie-Sofie Verduyn. Hij werd te Passendale geboren op 28 oktober 1842. Hij huwde in 1866 met de 23-jarige Silvia Lagae uit Roeselare. Het gezin kreeg vijf kinderen. Hij was samen met zijn vader brouwer-beheerder van de brouwerij “Het Anker”. Van 11 januari 1879 tot 8 december 1889 was hij burgemeester van Passendale. Op 24 mei 1880 werd hij verkozen (in opvolging van zijn vader) op de katholieke lijst als provincieraadslid. Hij zou het eveneens blijven tot aan zijn dood op 8 december 1889.
6a. Joseph Maria Juliaan Isidoor Bayart
Hij was de oudste in het gezin van Juliaan en Silvia Lagae, geboren op 29 juli 1867 te Passendale. Hij studeerde af als notaris en huwde op 25 november 1896 te Beselare met de lokale brouwersdochter Anaïse Maria Helena Adéla Gryson, dochter van Henri en Aurélie-Eufrasie Vuylsteke. Hij was toen sinds enkele maanden burgemeester van Passendale. In 1899 trad hij af als burgemeester en ging zich als notaris vestigen te Beselare in opvolging van de overleden Ange Louis Degryse. Joseph werd burgemeester van Beselare in 1904 en bleef het tot aan zijn dood op 5 juli 1924. Hij was ondertussen ook brouwer geworden te Beselare wegens het vroegtijdige overlijden van zijn schoonvader in 1895, diens broer Charles in 1896 en de enige broer van Anaïse die overleed op 18-jarige leeftijd in 1898. Aurélie, de weduwe van brouwer Henri Gryson, liet hem de brouwerij definitief over in 1908. Hij noemde ze voortaan “Sint-Arnoldus”.
6b. Charles Alfons Bayart
Charles was het vierde kind (op vijf) van Juliaan Bayart en Silvia Lagae (5). Hij werd geboren te Passendale op 28 januari 1874 en hij huwde met Pauline Van Houver. Hij werd beheerder van de brouwerij van zijn ouders en grootouders maar in 1905 werd de brouwerij verkocht aan de gebroeders Boucquey uit Poperinge. Hij woonde in een statig herenhuis aan de overkant van de brouwerij (maar vertoefde beroepshalve veel in Gent) Hij was ondertussen in 1900 tot burgemeester gekozen te Passendale en bleef dit tot 22 april 1913. Tussen 1904 en 1913 zijn de broers Charles en Joseph Bayart samen burgemeester, respectievelijk te Passendale en Beselare. Het gezin van Charles en Pauline bleef kinderloos en in 1913 verhuisden ze naar Brussel. Hij overleed er op 21 juni 1960. Na de Eerste Wereldoorlog zijn geen Bayart’s meer te bespeuren te Passendale.
7a. Charles Alfons Henri Marie Joseph
Hij is de zoon (derde kind op negen) van Joseph (burgemeester te Passendale en Beselare) en Anaïse Gryson (6a), geboren te Beselare op 21 mei 1901. Hij huwt te Menen op 13 oktober 1926 met Josephine Marie Anna Vincent De Quinnemar en zet het brouwersberoep van zijn vader voort. Ze wonen in de statige herenwoning naast de brouwerij op de hoek van de Zonnebekestraat en de Kloosterlaan. Het gezin wordt gezegend met drie kinderen.
7b. Marie Antoinette Anaïse Hermina Bayart
Marie Antoinette is het vijfde kind in het gezin Joseph Bayart-Gryson (6a). Ze zag het levenslicht te Beselare op 25 oktober 1904. Op 10 september 1931 huwt ze te Beselare met dokter Antoine Pieter Defever, geboren te Tielt op 2 november 1902. Ze bouwen zich een woning annex dokterspraktijk in de Wervikstraat. Marie Antoinette slaagt er in haar man te besmetten met de politieke (huis)microbe en ook hij wordt burgemeester van Beselare op 1 januari 1947. Hij blijft het gedurende twee ambtstermijnen tot eind 1958. Het gezin blijft kinderloos.
8. Joseph Marie Gerard Antoon Bayart
Hij is de oudste zoon van het met drie kinderen gezegende gezin van brouwer Charles en Josephine De Quinnemar (7a). Hij werd geboren te Beselare op 22 juli 1927. Op 17 oktober 1959 huwt hij te Hooglede met notarisdochter Monique Westerlinck. Hij volgt zijn vader op en is daarnaast nog verzekeringsagent. Na de Tweede Wereldoorlog valt de brouwerij stil en men gaat over naar een bierdepot, aanvankelijk te Geluwe, later in Menen. Ondertussen werd de bloeiende zaak overgenomen en verder gezet door zijn (enige) zoon Charles (° 2 mei 1961).
Veel oude romans, onder andere van de hand van Cyriel Buysse, schetsen ons een rauw maar natuurgetrouw maatschappijbeeld van de tweede helft van de 19e en de eerste decennia van de 20e eeuw waaruit steeds hetzelfde patroon terugkeert. Het lokale gemeentebeleid wordt heen en weer geslingerd tussen het katholiek en het liberaal gedachtegoed. Herhaaldelijk zien we zelfs zeer conflictueuze periodes (zoals de schoolstrijd van 1879-1884). Het zijn de brouwers, notarissen, advocaten, dokters, priesters… die de dragers zijn van het gedachtegoed en aldus de gemeente politiek, economisch, sociaal-maatschappelijk… leiden en kleuren. In de deelgemeenten Passendale en Beselare fungeert de familie Bayart als een schoolvoorbeeld voor dit scenario. Alle leden gingen dan ook gebukt onder de eretitels, -tekens en -medailles.
