Redactielid en medewerker van de heemkring De Zonnebeekse Heemvrienden, Mario Dujardin, was deze zomer met zijn gezin op vakantie in de wondermooie Franse Elzas waar hij ongetwijfeld heeft genoten van lekkere wijn, fijne keuken en een prachtige natuur. Door de heemkundige microbe gebeten speurde hij nog naar andere zaken en vond die ook.
Al kuierend door het mooie stadje Kaisersberg (département du Haut-Rhin 68) viel zijn oog op het herdenkingsmonument voor de plaatselijke gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog net naast de kerk. Het is een kunstig monumentje maar eigenlijk niet veel anders dan de vele duizenden andere in de Franse steden en gemeenten. Toch werd hij verrast door enkele heel opvallende zaken. Meestal worden in Frankrijk alleen de namen van de gesneuvelde soldaten en burgers vermeld onder de titel “Morts pour la patrie”. Te Kaisersberg vond hij deze titel niet terug maar wel: “Kaysersbergeois tombés au front en 1914–1918”.
De reden van deze niet-conventionele uitdrukking is eenvoudig. De Elzas maakte in vroegere tijden altijd deel uit van het Heilig Roomse Rijk van de Habsburgers. De vele Duitstalige namen in die streek zijn hiervan een duidelijk getuigenis. In 1638 ging de Elzas over in Franse handen. Als gevolg van de Frans – Duitse oorlog van 1870-1871 kwam het gebied opnieuw in Duitse handen. Pas met het verdrag van Versailles in 1919 (na de Eerste Wereldoorlog) keerde de Elzas terug naar Frankrijk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog beschouwden de Duitsers de Elzas opnieuw als Duits grondgebied. Zo’n 130.000 Elzassers werden tijdens die oorlog onder Duits uniform naar het Oostfront gestuurd. 40.000 onder hen lieten het leven. Daar de Elzas tussen 1871 en 1918 bij Duitsland hoorde, hebben de gesneuvelden uit die streek gediend in het Duitse leger en bijgevolg gevochten tegen ‘het vaderland van hun ouders en familie’.
Verrassend op het monument van Kaisersberg was ook dat naast de namen van de gesneuvelden, de geboortedatum en plaats van overlijden was vermeld. Daarbij staan heel wat verwijzingen naar onze streek zoals:
1914
HELLICH Emile + 28/08/1914 Tenbrielen
SCHUBERT Ernest + 31/10/1914 près d’Ypres (Belgique)
1915
BLAISINGER Victor + 13/08/1915 Wervick (hôpital)
JACQUES Gustave + 12/05/1915 Mannekensvere
SCHOLLER Georges + 08/05/1915 Nonnenbüschen – Veldhoeck
1917
SENGELE Louis + 04/10/1917 Gheluvelt
1918
WALDMANN Louis + 24/04/1918 Wytschaete (Flandres)
U ziet, het kan dus nuttig en leerrijk zijn ‘op den vreemde’, maar ook in België, de (oorlogs)monumenten aandachtig te bekijken. Soms geven ze ons de mogelijkheid bepaalde historische feiten te begrijpen, in hun context te plaatsen of te illustreren. Hier concreet kan het aanleiding geven om het wedervaren van de betrokken gesneuvelden in de oorlog te reconstrueren aan de hand van Duitse oorlogsdagboeken.
Door de Grote Oorlog staan ongetwijfeld op veel plaatsen in de wereld verwijzingen naar onze gemeente. In 1915 en 1917 was zij toch zowat het epicentrum van de grootste en meest meedogenloze oorlog aller tijden. Zo wordt er in hartje London, op het oorlogsmonument nabij de Pall Mall verwezen naar Polygoon Wood en Passchendaele. Dus: oogjes open en fototoestel in aanslag!
